Орчин үеийн хэл шинжлэлийн зарим чиглэл, салбарууд

            Хэл шинжлэл нь эртний ухааны нэг бөгөөд орчин үед дараах үндсэн 3 чиглэл, олон салбар ухаан болон хөгжиж байна. Үүнд:

1.        Онолын хэл шинжлэл (Theoretical linguistics)

·         Ерөнхий хэл шинжлэл (Ceneral linguistics) нь хэлний гүн ухаан, хэл сэтгэхүйн холбоо, хүн төрөлхтний хэлний бүтцийн онолын үндсэн асуудлуудыг судалдаг.

·         Танин мэдэхүйн хэл шинжлэл (Cognitive linguistics) нь хэлээр дамжуулж хүний танин мэдэхүйн процессыг судалдаг.

·         Авиалбар зүй (Phonology) нь хүний хэлэнд авиа хэрхэн зохион байгуулагдаж, хэрхэн хэрэглэгдэх байдал, нийгмийн үүргийг судалдаг.

·         Үг зүй (Morphology) нь хэлний үгсийн хэлбэр, үг бүтэх ёсыг судалдаг. 

·         Өгүүлбэр зүй (Syntax) нь хэлний өгүүлбэрийн бүтцийг судалдаг.

·         Үгийн сан судлал (Lexis) нь хэлний үгийн сан буюу үгсийн бүрэлдэхүүнийг судалдаг.

·         Утга зүй (Semantics) нь үгийн утга, хэлбэр хоёрын харилцан уялдааг судалдаг.

·         Бодит/Хэрэглээ хэл шинжлэл (Pragmatics) нь хэлний хэрэглээ, утга, нэр томьёог судалдаг

2. Тодорхойлох хэл шинжлэл (Descriptive linguistics)   

·         Хүн судлалын хэл шинжлэл (Anthropological linguistics) нь хэл, соёлын холбоо болон хүний биологи, танин мэдэхүй, хэлний харилцан уялдааг судалдаг.

·         Харьцуулсан хэл шинжлэл (Comparative linguistics) нь хэлнүүдийг түүхэн үүднээс харьцуулан судалдаг түүхэн хэл шинжлэлийн салбар ухаан юм.

·         Үгийн гарал судлал (Etymology) нь үг, хэллэгийн түүх, гарал үүсэл  болон тэдгээрийн утга, хэлбэрийг хэлний хөгжил, ард түмний аж төрөх, сэтгэлгээний явцад хэрхэн хувьсан өөрчлөгдөж ирснийг судалдаг.

·         Түүхэн хэл шинжлэл (Historical linguistics) нь хэлний шинжлэх ухааны түүхэн хөгжлийг судалдаг.

·         Авиа зүй (Phonetics) хүний хэлний авиаг өгүүлэх эрхтний үйл ажиллагаа болон сонсол зүйн үүднээс судалдаг.

·         Нийгэм хэл шинжлэл (Sociolinguistics) нь хэл, нийгмийн хоорондын харилцаа, хэлний хувилбарууд, хэлний төлөвлөлт, бодлогыг судалдаг.

3. Хавсарга хэл шинжлэл (Applied linguistics)

·         Компьютер хэл шинжлэл (Computational linguistics) нь хэл шинжлэл, компьютерийн шинжлэх ухаан, логик болон сэтгэц судлалын зааг дээр хэлийг судалдаг.

·         Шүүхийн  хэл шинжлэл (Forensic linguistics) нь хууль, хэрэг илрүүлэлт, шүүхийн тухай хам сэдвийн хүрээнд хэлний хэрэглээг судалдаг.

·         Хэл эзэмшихүй (Language acquisition) нь төрөлх болон хоёрдогч (гадаад хэл) хэлийг хэрхэн сурч, эзэмших үйл явцыг судалдаг.

·         Хэлний үнэлгээ (Language assessment) нь төрөлх, хоёрдогч, гадаад хэлийг сурах явцыг үнэлж дүгнэх аргачлалыг судалдаг.

·         Хэлний хөгжил (Developmental linguistics) нь хүүхдийн хэлд орохоос эхлэн түүний хэлний хөгжлийн явцыг судалдаг.

·         Хэлний боловсрол (Language education) нь хоёрдогч буюу гадаад хэлийг заах, сургах явцыг судалдаг.

·         Хэл шинжлэлийн хүн судлал (Linguistic anthropology) нь хэл нийгмийн амьралд хэрхэн нөлөөлдөг болохыг судалдаг.

·         Мэдрэл хэл шинжлэл (Neurolinguistics) нь хэл эзэмших, ярих, ойлгох явцыг хянадаг хүний тархины мэдрэлийн үйл ажиллагааг судалдаг.

·         Сэтгэц хэл шинжлэл (Psycholinguistics) нь хэлийг эзэмших, хэрэглэх, ойлгох ярихад нөлөөлдөг сэтгэц, биологийн хүчин зүйлийг судалдаг.

·         Найруулга зүй (Stylistics) нь хэлний олон зүйл хувилбарыг харилцааны янз бүрийн хүрээнд хэрхэн хэрэглэх тухай судалдаг.